De aangezichtszenuw (nervus facialis) is de 7de hersenzenuw en verzorgt onder andere de motoriek (beweging) van het gelaat. Daarnaast bestuurt deze zenuw ook gedeeltelijk de traanuitscheiding, de smaak en het beschermmechanisme tegen hard geluid in het oor. Deze zenuw kan gedeeltelijk of volledig uitvallen. Het meest opvallende symptoom is het uitvallen van de motoriek van het gelaat. De wenkbrauw kan niet meer goed worden opgetrokken, het oog kan niet meer worden gesloten en de mondhoek hangt en blijft bij lachen achter.

Oorzaken

Meestal wordt uitval van de nervus facialis veroorzaakt door aandoeningen van de zenuw in het gebied nadat hij zijn kern in de hersenstam heeft verlaten. We spreken dan van een perifere verlamming. Soms kan het ook een probleem zijn in het hersenstamdeel van de zenuw. We spreken dan van een centrale verlamming.

• Perifere verlamming
  Perifere verlamming komt het meeste voor. Meestal wordt er geen duidelijke verklaring gevonden voor de verlamming. We spreken dan van een zogenaamde idiopathische facialis parese, ook wel de verlamming van Bell genoemd.
• Centrale verlamming
  De centrale verlamming komt meestal voor als gevolg van een beroerte. Opvallend hierbij is dat de mondhoek kan hangen, maar dat de wenkbrauw altijd goed kan worden opgetrokken.
• Een deel van de verlammingen wordt mogelijk veroorzaakt door een virusinfectie, waarbij het herpes virus (hetzelfde virus als bij de koortslip) een belangrijke rol zou spelen. Ook kunnen bacteriële oorinfecties een verlamming van de nervus facialis veroorzaken doordat een deel van de zenuw door het middenoor loopt. Tot slot kunnen tumoren (gezwellen) van de speekselklieren of schedelbasisfracturen (breuken) uitval geven van de nervus facialis. In deze gevallen is het verband met de oorzaak echter duidelijk.

Symptomen

De uitval van de gelaatsspieren is meestal het opvallendste verschijnsel.

In rust hangt de getroffen mondhoek af, is de plooi tussen neus en wang verstreken, is de oogspleet wijder en hangt ook de wenkbrauw enigszins af. Tijdens optrekken van de wenkbrauwen, sluiten van de ogen, tuiten van de lippen, opblazen van de wang en optrekken van de lippen blijft de aangedane zijde achter. 

Als de ogen worden gesloten, wordt het oogwit zichtbaar door het wegdraaien van de oogbol. Tijdens spreken en eten kunnen patiënten op de wang bijten en uit de aangedane mondhoek kan drinken worden gemorst. Soms traant het aangedane oog. 

Behandeling

Logopedie: mimetherapie

Bij onvolledig herstel door beschadiging van de zenuw kunnende hinderlijke restverschijnselen (asymmetrie in het gezicht, verminderde spierkracht) zoveel mogelijk onderdrukt worden door specifieke oefentherapie: mimetherapie. Door mimetherapie verkrijgt de cliënt een betere controle over zijn/haar gelaatsymmetrie. Door oefenen wordt een bewust verband gelegd tussen lichaamstaal, emoties en gelaatsuitdrukking. De oefeningen zijn gericht op ontspanning, op de beheersing van het bewegen van de gezonde en de aangedane gelaatszijde samen.